EBM w praktyce klinicznej: Szybki rozwój medycyny opartej na faktach (evidence-based medicine – EBM) jest zjawiskiem obecnie bardzo powszechnym, prowadzącym do stałej poprawy wyników leczenia i dalszej optymalizacji metod diagnostycznych i terapeutycznych. Rozwój ten jest szczególnie widoczny w niektórych dyscyplinach klinicznych – np. w onkologii, kardiologii i psychiatrii, w których dynamiczny postęp wiedzy w zakresie nauk teoretycznych i przedklinicznych prowadzi w szybkim tempie do praktycznego zastosowania odkryć naukowych.
Wprowadzenie zasad postępowania EBM do praktyki klinicznej bez wątpienia przynosi wiele korzyści. Określanie zaleceń dotyczących postępowania w określonych sytuacjach klinicznych odbywa się przede wszystkim z uwzględnieniem poziomu dowodów naukowych.
W medycynie powszechnie przyjęto ich pięciostopniową skalę oceny:
- Dowody pochodzące z kilku dobrze zaprojektowanych i przeprowadzonych randomizowanych badań klinicznych o wysokiej mocy testów statystycznych lub metaanalizy tych badań
- Dowody pochodzące z przynajmniej jednego dobrze zaprojektowanego i przeprowadzonego badania klinicznego o wysokiej mocy testów statystycznych lub kilku badań o niskiej mocy testów
- Dowody pochodzące z dobrze zaprojektowanych badań porównawczych o charakterze quasi-eksperymentalnym, np. badań porównawczych z odpowiednio dobraną grupą kontrolną
- Dowody pochodzące z dobrze opracowanych badań nieeksperymentalnych – np. analiz opisowych dużych i jednorodnych grup chorych
- Dowody pochodzące z opisów przypadków
Dzięki określeniu zaleceń opartych o staranną analizę dowodów naukowych, możliwa jest szczegółowa ich gradacja oraz ich przyjęcie lub odrzucenie w ramach rutynowego postępowania. Zalecenia formułowane na podstawie analizy dowodów naukowych są nie tylko powszechnie akceptowane w środowisku medycznym (m. in. znajomość zaleceń towarzystw medycznych jest szczegółowo wymagana na egzaminach specjalizacyjnych), ale również są one często brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji dotyczących refundacji określonych sposobów postępowania ze środków publicznych czy analizowane w przypadkach roszczeń ze strony pacjentów.
Stosowanie zasad EBM leży u podstaw planowej strategii wdrażania nowych metod terapeutycznych w skali ośrodka, ale często również w skali kraju – w tym np. planowania zakupów kosztochłonnej aparatury medycznej, na przykład aparatury do radioterapii. Co bardzo istotne, wiedza lekarska oparta o EBM, łącznie z doświadczeniem klinicznym wynikającym z własnego postępowania oraz analizy wyników leczenia we własnym ośrodku, jest bardzo pomocna w proponowaniu określonej terapii i podejmowaniu decyzji wspólnie z chorym. Decyzje te powinny z jednej strony uwzględniać fakty (np. prawdopodobieństwo wyleczenia i ryzyko działań niepożądanych), ale również stanowisko chorego w odniesieniu do tych faktów (np. akceptacja lub brak akceptacji pewnego poziomu ryzyka powikłań) oraz krytyczny stosunek lekarza do dostępnych danych (np. porównanie własnego sposobu postępowania z metodami zastosowanymi w ramach opublikowanych badań klinicznych).
EBM w praktyce klinicznej: korzyści i ograniczenia [cz. #1] by www.doktoraty.pl