Piśmiennictwo prawnicze

Na piśmiennictwo prawnicze składają się zarówno artykuły publikowane w czasopismach prawniczych, jak i książki dotyczące problematyki prawniczej. Do czasopism prawniczych zalicza się czasopisma, których tematyka dotyczy prawa. Można wśród nich znaleźć czasopisma o charakterze naukowym, cza­sopisma wydawane przez organizacje prawnicze oraz różnego rodzaju czaso­pisma poradnikowe. Do prawników skierowane są czasopisma należące do dwóch pierwszych kategorii, natomiast czasopisma poradnikowe zazwyczaj są skierowane do osób niemających wykształcenia prawniczego.

Wśród czasopism naukowych można wyróżnić czasopisma wydawane przez:

• instytucje naukowe,
• wydziały prawa,
• towarzystwa naukowe.

Niemal każdy wydział prawa w Polsce wydaje swoje czasopismo. Najstarszym takim wydawnictwem ukazującym się do czasów współczesnych jest kwartal­nik Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu (ukazuje się od 1921 r.).

Cechą wspólną wszystkich tych czasopism jest ich naukowość. Oznacza to, że zawierają artykuły, glosy do orzeczeń oraz recenzje o charakterze naukowym. W niektórych państwach (np. w USA) obowiązują przepisy, które wymuszają udostępnianie zawartości czasopism naukowych za pośrednictwem powszech­nie dostępnych stron internetowych (chodzi o publikacje z badań, które zostały przeprowadzone z wykorzystaniem publicznych środków finansowych). W prawie polskim niestety nie ma odpowiednika takich przepisów i tylko nie­które naukowe czasopisma prawnicze są bezpłatnie udostępniane w całości w Internecie.

Książki na temat prawa również można (w dużym uproszczeniu) podzielić na naukowe, praktyczne i poradnikowe. Do tych pierwszych należą monografie naukowe, podręczniki akademickie oraz zbiory artykułów naukowych. Do praktyków skierowane są komentarze i monografie dla praktyków. Poradniki zazwyczaj wydawane są z myślą o osobach bez wykształcenia prawniczego.

Zarówno liczba czasopism prawniczych, jak i artykułów w nich publikowanych stale rośnie, co powoduje, że coraz trudniej odnaleźć publikacje dotyczące określonego problemu. Sam przyrost liczby publikowanych prac nie przekłada się automatycznie na ich jakość.

Od lat postuluje się, by publiczne środki prze­kazywane na finansowanie infrastruktury naukowej były przydzielane na pod­stawie analiz jakości dotychczasowych badań prowadzonych w danej jednost­ce. Wzorem państw zachodnich analizy takie powinny się opierać na narzę­dziach statystycznych, w szczególności na analizach cytowań prac afiliowanych przy jednostkach starających się o środki publiczne. Pierwszym krokiem w tym kierunku było utworzenie bazy naukowych czasopism polskich o nazwie Pol­ska Bibliografia Naukowa. Do lipca 2016 r. powstało już kilka odmian tej bazy i nie udało się nadać jej cech trwałości i stabilności. Jak do tej pory nie udało się również wygenerować w niej wiarygodnych i powszechnie dostępnych da­nych na temat cytowań poszczególnych publikacji.

Podobny problem dotyczy również książek. O przyroście publikowanych książek prawniczych świadczy chociażby to, że w Polskiej Bibliografii Praw­niczej znajduje się niecałe 9000 opisów książek z lat 1980-1989 i prawie 17.000 opisów książek z lat 2000-2009.

Z punktu widzenia wyszukiwania informacji jest to taki sam problem, jak w przypadku orzecznictwa. Dynamiczny przyrost zawartości baz z piśmien­nictwem prawniczym musi iść w parze z udoskonalaniem narzędzi, które ułat­wiają wyszukiwanie publikacji wartościowych.