Uprawianie nauki – elementy warsztatu naukowego: Działając w obszarze nauki, nie zawsze w pełni uświadamiamy sobie, czym ona jest. Według encyklopedycznej definicji nauka to „społeczna działalność ludzi mająca na celu obiektywne i adekwatne poznanie rzeczywistości wyrasta­jące z potrzeb jej opanowania i przekształcenia”. Inaczej mówiąc, celem nauki jest pozyskanie wiedzy, czyli zasobu wiadomości, najczęściej z jakiejś konkretnej dziedziny. Według innej, krótszej definicji nauką jest to, co tworzą naukowcy.

W obszarze nauki występują:

  • wytwory pracy naukowców – wyniki badań naukowych, teorie,
  • podmioty nauki, czyli ludzie nauki: twórcy teorii naukowych, ekspery­mentatorzy, odbiorcy nauki (wszyscy uczący się) oraz pomagający technicy, a także pośrednicy między twórcami nauki a odbiorcami – nauczyciele, popula­ryzujący wiedzę publicyści oraz wspomagający ich pracownicy z sektora infor­macji i dokumentacji (bibliotekarze, archiwiści, dokumentaliści itd.),
  • obiekty materialne niezbędne do uzyskiwania wyników badań nauko­wych (aparatura badawcza, materialne nośniki informacji – książki, obiekty do ich przechowywania – biblioteki, archiwa),
  • instytucje związane z nauką (organy zarządzania nauką, instytucje na­ukowe i dydaktyczne – uczelnie, instytuty, towarzystwa naukowe).

Naukę z uwagi na jej złożoność rozpatruje się jako:

  • gatunek (rodzaj) wiedzy – określany jako wiedza naukowa, którą stale się rozwija,
  • sposób działania poznawczego – ujęty w metodzie naukowej,
  • rodzaj działalności – będący zespołem działań podejmowanych przez uczonych, określany jako działalność naukowo-badawcza,
  • podmiot zbiorowy uprawiający w sposób systematyczny działalność ba­dawczą, określany jako społeczność naukowa,
  • grupę instytucji naukowych – sferę instytucji naukowych, formę świadomości społecznej – świadomość naukową,
  • składnik sił wytwórczych społeczeństwa – naukową siłę wytwórczą.

uprawianie nauki

Wyróżnia się dwie kategorie wiedzy: irracjonalną i racjonalną.

Wiedza irracjonalna to wiedza nieuchwytna dla rozumu. Cechuje ją poza-doświadczalna i nieracjonalna droga poznania. Taką formę poznania przybiera niekiedy poznanie intuicyjne lub poznanie mistyczne, polegające na bezpośred­nim kontakcie z rzeczywistością nadprzyrodzoną.

Wiedza racjonalna jest wiedzą intersubiektywną, intersubiektywnie:

  • komunikowalną, czyli rozumianą przez każdy podmiot poznający o od­powiednich kwalifikacjach,
  • sprawdzalną, czyli poddającą się racjonalnej kontroli przez podmiot dys­ponujący odpowiednimi kwalifikacjami i środkami poznawczymi.

Do wiedzy racjonalnej odnosi się słaba zasada racjonalności, nazywana zasadą (warunkiem) intersubiektywności. Zgodnie z tą zasadą, wiedza racjonal­na może być zrozumiana przez każdy podmiot poznający o odpowiednich kwali­fikacjach. A zatem jest wiedzą, która może być przekazana dowolnemu, odpo­wiednio przygotowanemu człowiekowi i która może być poddana publicznej kontroli.

Zasadnicze rodzaje wiedzy racjonalnej to wiedza:

  • potoczna,
  • artystyczno-literacka,
  • spekulatywna,

Wiedza potoczna, będąca najstarszym rodzajem wiedzy wytworzonej przez człowieka od początku jego pojawienia się, nie jest oparta na świadomym sto­sowaniu metod badań. Jest ona niejako „produktem ubocznym” praktycznej działalności ludzi. Swoim zasięgiem obejmuje szeroki zakres zjawisk i obiektów występujących wokół człowieka, o charakterze zarówno przyrodniczym, jak i społecznym, dostępnych bezpośredniej obserwacji. Podstawowym miernikiem wiedzy potocznej jest tzw. zdrowy rozsądek, ak­ceptujący zarówno sądy prawdziwe, jak i przesądy. Z uwagi na takie atrybuty, jak: nieokreśloność, wieloznaczność potocznych określeń, a także nieostrość pojęć wiedza potoczna nie stanowi jakiegokolwiek systemu wiedzy, a tym bar­dziej systemu uporządkowanego.

Wiedza artystyczno-literacka ukierunkowana jest na człowieka, jego zło­żoną naturę, psychikę, zapatrywania na świat i życie oraz zachowania. Dociera ona do tych elementów życia ludzkiego, które z uwagi na złożoność i trudną dostępność nie poddają się pełnej analizie naukowej, opartej na ściśle ustalonych faktach. Wiedza artystyczno-literacka przybliża ogólne prawdy, posługując się głównie obrazowym sposobem wyrazu, co ułatwia jej społeczny odbiór.

Wiedza spekulatywna powstaje w wyniku myślenia abstrakcyjnego, nieopartego na doświadczeniu. Wywodzi się z Grecji, gdzie w VI wieku p.n.e. po­wstały spekulatywne systemy filozofii i religii. Ponieważ filozofia traktowana była wtedy jako królowa nauk – „wszechnauka”, konsekwencją tego była duża ogólnikowość i teoretyczny charakter rozważań o rzeczywistości, daleki od cha­rakteru naukowego.

Bardzo ciekawa publikacja do poczytania: https://wsaib.pl/images/files/E-Publikacje/MEPPNwTiOiZ.pdf

Uprawianie nauki - elementy warsztatu naukowego by
Uprawianie nauki – elementy warsztatu naukowego
Tagi:            

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *