Przygotowanie badań ankietowych polega na opracowaniu kwestionariusza badań ankietowych i wytypowaniu odpowiedniej liczby populacji do badań, czyli przeprowadzić tzw. dobór próby reprezentatywnej. Ankieta jako narzędzie badawcze może być: środowiskowa, pocztowa, prasowa, radiowo-telewizyjna, internetowa. Ankieta może być przeprowadzana jednorazowo lub okresowo, imiennie lub anonimowo. Ankietowanie rozpoczyna się od rozdysponowania kwestionariuszy a kończy się po ich zwrocie do adresata. Kwestionariusze dostarczamy respondentom po to, aby uzyskać od nich miarodajne informacje. Zapewniwszy respondentom odpowiednie warunki dotyczące anonimowości udzielanych informacji, objaśniamy ankietowanym sposób, w jaki powinni udzielać wyczerpujących odpowiedzi. Opracowując wyniki ankiet należy odrzucić te, które są bezwartościowe (czyli nie wnoszą informacji poprawnych), następnie zsumować uzyskane wyniki i przeprowadzić ich analizę jakościową.
Kwestionariusz ankiety jest narzędziem pozwalającym gromadzić materiały o charakterze ilościowym. Aby osiągnąć cel badawczy i zweryfikować założoną hipotezę roboczą, należy go odpowiednio skonstruować. W jego części informacyjnej ankietowani powinni znaleźć odpowiedzi na pytania o: prowadzącego/zlecającego badania, cel tych badań, sposób odpowiedzi na zadane w ankiecie pytania, gwarancję anonimowości udzielanych odpowiedzi. Pytania właściwe (mogące przybierać formę pytań: zamkniętych, otwartych i półotwartych) powinny natomiast dotyczyć podjętej problematyki badawczej. W końcowej części kwestionariusza należy umieścić informacje dotyczące tzw. metryczki respondenta: danych dotyczących wieku, pochodzenia, wykształcenia, miejsca zamieszkania, zawodu, stażu pracy itp. Opracowując kwestionariusz należy pamiętać, że pytania powinny: służyć weryfikacji hipotez, być jasne i zrozumiałe oraz skonstruowane i zadane tak, by wykluczały formę pytania kłopotliwego (a tym samym nieszczerych odpowiedzi).
Wywiad jest metodą badania ustnych opinii określonych osób (profesjonalistów) i polega na bezpośredniej rozmowie badacza z respondentem. Wywiad, w porównaniu z ankietą, pozwalający na swobodne wyjaśnienie różnych wątpliwości, jest bardziej czasochłonny. Przygotowanie wywiadu polega na opracowaniu zestawu pytań do przeprowadzenia rozmowy z wytypowanymi osobami. Samo prowadzenie wywiadu powinno obejmować: przedstawienie jego celu, podkreślenie doniosłości opinii rozmówcy, ułożone w logiczną całość jasne i zwięzłe pytania. O rzetelności wywiadu decyduje nie ilość, lecz jakość pytań. Podczas prowadzonej konwersacji należy unikać pytań sugestywnych, powstrzymywać się od wyrażania własnych opinii czy domagania się od rozmówcy odpowiedzi, mimo że wyraźnie unika jej udzielenia. Wywiad nie powinien trwać zbyt długo i być męczący dla rozmówcy. Współczesne środki przekazu informacji pozwalają nagrać wywiad na odpowiednie nośniki. Opracowanie wyników wywiadu polega na ocenie ilościowej i jakościowej udzielonych odpowiedzi. Sprawdzając wyniki przeprowadzonego wywiadu nie można w pełni zaufać opinii rozmówców. Należy zatem dokonać krytycznej oceny wypowiedzi, kierując się kryteriami szczerości i obiektywizmu oraz przeprowadzić konfrontację z opiniami innych rozmówców.
Nazwa metody badawczej | Nazwa techniki badawczej | Nazwa narzędzia badawczego |
Analiza | • analiza ilościowa
• analiza jakościowa |
• arkusz analizy |
Synteza | • kojarzenie numeryczne (wyszczególnienie)
• kojarzenie przyczynowe |
• arkusz wyników syntezy |
Indukcja i dedukcja | • porównanie • rozumowanie statystyczne • indukcja i dedukcja naukowa • formułowanie aksjomatów (postulatów logicznych) | • arkusz wyników wnioskowania |
Analogia | • rozumowanie przez podobieństwo przedmiotów, zjawisk
• wnioskowanie przez podobieństwo |
• arkusz wyników wnioskowania |
Ankieta | • ankieta audytoryjna • ankieta indywidualna • ankieta pocztowa | • kwestionariusz ankiety |
Wywiad | • wywiad sformalizowany
• wywiad swobodny |
• arkusz wywiadu
• dyspozycje do wywiadu |
Obserwacja | • uczestnicząca • postronna | • dziennik obserwacji
• arkusz obserwacji |
Eksperyment | • jednej grupy • grup równoległych • grup rotacyjnych | • narzędzia wykorzystywane w innych metodach |
Analiza dokumentów | • analiza ilościowa
• analiza jakościowa • analiza elementarna • analiza przyczynowa • analiza krytyczna |
• arkusz analizy
• programy komputerowe |
Opracowanie własne.
Metody, techniki i narzędzia badawcze - badania ankietowe i wywiad by www.doktoraty.pl