Metody, techniki i narzędzia badawcze – badania ankietowe i wywiad

Przygotowanie badań ankietowych polega na opracowaniu kwestionariusza badań ankietowych i wytypowaniu odpowiedniej liczby populacji do badań, czyli przeprowadzić tzw. dobór próby reprezentatywnej. Ankieta jako narzędzie ba­dawcze może być: środowiskowa, pocztowa, prasowa, radiowo-telewizyjna, internetowa. Ankieta może być przeprowadzana jednorazowo lub okresowo, imiennie lub anonimowo. Ankietowanie rozpoczyna się od rozdysponowania kwestionariuszy a kończy się po ich zwrocie do adresata. Kwestionariusze dostarczamy respon­dentom po to, aby uzyskać od nich miarodajne informacje. Zapewniwszy respon­dentom odpowiednie warunki dotyczące anonimowości udzielanych informacji, objaśniamy ankietowanym sposób, w jaki powinni udzielać wyczerpujących od­powiedzi. Opracowując wyniki ankiet należy odrzucić te, które są bezwartościowe (czyli nie wnoszą informacji poprawnych), następnie zsumować uzyskane wyniki i przeprowadzić ich analizę jakościową.

Kwestionariusz ankiety jest narzędziem pozwalającym gromadzić materiały o cha­rakterze ilościowym. Aby osiągnąć cel badawczy i zweryfikować założoną hipotezę roboczą, należy go odpowiednio skonstruować. W jego części informacyjnej ankie­towani powinni znaleźć odpowiedzi na pytania o: prowadzącego/zlecającego bada­nia, cel tych badań, sposób odpowiedzi na zadane w ankiecie pytania, gwarancję anonimowości udzielanych odpowiedzi. Pytania właściwe (mogące przybierać formę pytań: zamkniętych, otwartych i półotwartych) powinny natomiast dotyczyć podjętej problematyki badawczej. W końcowej części kwestionariusza należy umieścić informacje dotyczące tzw. metryczki respondenta: danych dotyczących wieku, pochodzenia, wykształcenia, miejsca zamieszkania, zawodu, stażu pracy itp. Opracowując kwestionariusz należy pamiętać, że pytania powinny: służyć we­ryfikacji hipotez, być jasne i zrozumiałe oraz skonstruowane i zadane tak, by wy­kluczały formę pytania kłopotliwego (a tym samym nieszczerych odpowiedzi).

Wywiad jest metodą badania ustnych opinii określonych osób (profesjonalistów) i polega na bezpośredniej rozmowie badacza z respondentem. Wywiad, w porównaniu z ankietą, pozwalający na swobodne wyjaśnienie różnych wątpliwości, jest bar­dziej czasochłonny. Przygotowanie wywiadu polega na opracowaniu zestawu py­tań do przeprowadzenia rozmowy z wytypowanymi osobami. Samo prowadzenie wywiadu powinno obejmować: przedstawienie jego celu, podkreślenie doniosłości opinii rozmówcy, ułożone w logiczną całość jasne i zwięzłe pytania. O rzetelności wywiadu decyduje nie ilość, lecz jakość pytań. Podczas prowadzonej konwersacji należy unikać pytań sugestywnych, powstrzymywać się od wyrażania własnych opinii czy domagania się od rozmówcy odpowiedzi, mimo że wyraźnie unika jej udzielenia. Wywiad nie powinien trwać zbyt długo i być męczący dla rozmówcy. Współczesne środki przekazu informacji pozwalają nagrać wywiad na odpowied­nie nośniki. Opracowanie wyników wywiadu polega na ocenie ilościowej i jako­ściowej udzielonych odpowiedzi. Sprawdzając wyniki przeprowadzonego wywia­du nie można w pełni zaufać opinii rozmówców. Należy zatem dokonać krytycznej oceny wypowiedzi, kierując się kryteriami szczerości i obiektywizmu oraz prze­prowadzić konfrontację z opiniami innych rozmówców.

Opracowanie własne.